Podział narkotyków

Podział narkotyków można wyróżnić ze względu na kilka kategorii: wg Światowej Organizacji Zdrowia, działania fizjologicznego oraz na miękkie i twarde.

Podział według Światowej Organizacji Zdrowia

    - Opiaty np. heroina, morfina
    - Psychostymulanty np. amfetamina, metamfetamina
    - Kokaina
    - Marihuana i haszysz
    - Halucynogeny np. DMT
    - Psychodeliki np. LSD-25
    - Środki lotne – kleje
    - Leki uspokajające i barbiturany
    - Nikotyna
    - Alkohol
    - Steroidy

Podział według działania fizjologicznego
Podział substancji psychoaktywnych przyjęty przez Interpol i stosowany w farmakologii:

    - Stymulanty czyli substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy:
          * Amfetamina i jej pochodne: amfetamina, metaamfetamina, metylfenidat
          * Efedryna i jej steroizomery: efedryna i pseudoefedryna
          * N-metyloksantyny: kofeina, teofilina, teobromina
    - Depresanty czyli substancje działające opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy:
          * Benzodiazepiny, np. diazepam, flunitrazepam
          * Depresanty nasenne: alkohol, eter, barbiturany, chloroform, wodzian chloralu
          * Opioidy, np. opium, kodeina, tramadol, morfina, heroina, metadon
    - Psychodeliki czyli substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym:
          * delirianty, np. skopolamina, atropina
          * pozostałe psychodeliki np. Salvinorin A
          * psychodeliki stymulacyjne, np. MDMA, MDA, meskalina, DOM, LSD-25, AMT, DMT
          * dysocjanty, np. podtlenek azotu, ketamina
    - Konopie indyjskie i ich pochodne, np. THC, są wyróżniane jako osobna grupa ponieważ wykazują działanie i stymulacyjne i depresyjne, a ponadto posiadają cechy psychodelików


Narkotyki miękkie i twarde

Kryterium podziału nie jest jasno ustalone, ale często narkotyki dzieli się na miękkie (marihuana, haszysz, LSD) i twarde (kokaina, opioidy: heroina i morfina) . Jako twarde najczęściej określa się te, których używanie prowadzi do silnego uzależnienia, zwłaszcza kiedy jest połączone z poważnymi następstwami zdrowotnymi. Za miękkie uznaje się te, które uzależniają w dużo mniejszym stopniu lub wcale. Podział narkotyków na miękkie i twarde ma znaczenie w prawie Holandii, gdzie używanie "narkotyków miękkich" jest legalne.

Klasyfikacja psychodelików nie jest do końca rozstrzygnięta. W tej grupie znajduje się wiele substancji, które, mimo że mogą być groźne dla zdrowia, nie wywołują uzależnienia, stąd przez niektórych nie są one w ogóle traktowane jak narkotyki.